Yüksek tansiyon (hipertansiyon), yıllarca fark edilmeden devam eden hastalarımız arasında sık görülen ancak potansiyel olarak tehlikeli bir rahatsızlıktır.
Atardamarlara ve hayati derecede önemli organlara sessizce zarar vererek kalp krizi, felç ve böbrek sorunları oluşturabilmektedir.
Bu rahatsızlığın belirtileri nadiren erken ortaya çıktığı için, birçok kişi farkında olmadan yüksek tansiyonla yaşar. Düzenli check up ve sağlıklı bir yaşam her türlü sağlık sorunlarının önüne geçebilir.
Bize Ulaşın
Yüksek Tansiyon Nedir?
Yüksek tansiyon, hipertansiyon olarak da bilinir, kanın atardamar duvarlarına uyguladığı basıncın yüksek olması olarak tanımlayabiliriz.
Zamanla, bu artan basınç kan damarlarına ve organlara, özellikle de kalbe, beyne, böbreklere ve gözlere zarar verebilir.
Genellikle “sessiz tehlike” olarak adlandırılır çünkü kalp hastalığı, felç veya böbrek yetmezliği gibi ciddi komplikasyonlar gelişene kadar hiçbir belirtisi yoktur.
Tansiyon ölçümü sonrası üst ve alt değer 140/90 mmHg veya daha yüksek ise bu durumu yüksek tansiyon olarak tanımlayabiliriz.
Tansiyon Neden Yükselir?
Tansiyon, genellikle yaşam tarzı ve genetik nedenlerden kaynaklı artabilir.
Sık görülen faktörler:
1. Sağlıksız Beslenme
Yüksek tuz (sodyum) alımı vücudun ödemlenmesine yani su tutmasına neden olacak ve böylelikle tansiyon artacaktır.
Aşırı alkol veya yağlı yiyecekler de katkıda bulunabilir.
2. Egzersiz Yapmamak
Egzersiz yapmadan sürülen yaşam, kan damarlarını zayıflatır ve zamanla tansiyonu artırır.
3. Obezite
Fazla vücut ağırlığı, kalp ve dolaşım sistemine daha fazla yük bindirir.
4. Stres
Kronik stres, kan damarlarını sıkılaştırabilen ve tansiyonu artırabilen hormonal değişikliklere neden olur.
5. Sigara
Siğara tüketimi yani Nikotin alımı tansiyonu artırır.
6. Genetik ve Yaş
Hipertansiyon ve yaşlanma aile geçmişi doğal olarak atardamarları sertleştirir ve yüksek tansiyona neden olur.
7. Tıbbi Durumlar
Böbrek hastalığı, hormonal bozukluklar, uyku apnesi ve diyabet gibi hastalıklara neden olabilir.
Yüksek Tansiyon Belirtileri Nelerdir?
Yüksek Tansiyonun Muhtemel Belirtileri:
- Baş ağrıları, özellikle sabahları
- Bulanık veya çift görme
- Baş dönmesi veya sersemlik
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
- Yorgunluk veya kafa karışıklığı
- Burun kanamaları (nadir ve genellikle şiddetli vakalarda)
- Düzensiz kalp atışı
- İdrarda kan (aşırı vakalarda)
Strese bağlı yüksek tansiyon belirtileri?
Strese bağlı yüksek tansiyon, geçici hipertansiyon olarak da bilinir ve tansiyonun strese yanıt olarak yükselmesiyle ortaya çıkar.
Her zaman belirgin belirtiler göstermese de, hem stres hem de yüksek tansiyonla bağlantılı belirli semptomları tetikleyebilir:
Stresle İlgili Yüksek Tansiyonun Sık Görülen Semptomları:
- Gerginlik baş ağrıları veya şakaklar çevresinde basınç
- Çarpıntı veya hızlı kalp atışı
- Göğüste sıkışma veya rahatsızlık (kardiyak olmayan kökenli)
- Terleme veya aniden ateş basması
- Sinirlilik veya huzursuzluk
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi veya baygınlık hissi
- Kas gerginliği, özellikle boyun ve omuzlarda
- Yorgunluk veya uyku sorunu
Kronik stres ayrıca aşırı yeme, sigara içme veya alkol kullanımı gibi durumları da tetikler.
Yüksek tansiyon tedavisi nasıldır?
Yüksek tansiyon sağlıklı yaşam kurallarına dikkat etme ve takibinize yapan dahiliye doktoru nun önerdiği ilaç kullanımı ile tedavi edilir. Amaç, tansiyonu güvenli seviyelere düşürmek ve kalp hastalığı, felç ve böbrek hasarı gibi komplikasyonları önlemektir.
1. Yaşam Tarzı Değişikler
- Sağlıklı Beslenme: Meyve, sebze ve tam tahıllar ürünler tüketmeye gayret edin.
- Düzenli Egzersiz: Haftanın çoğu günü günde en az 30 dakika.
- Kilo Verme: Kilo kaybı kan basıncını düşmesini sağlayabilir.
- Tuz Azaltma: İdeal olarak günde 5-6 gramın altında.
- Stres Yönetimi: Meditasyon, nefes egzersizleri veya terapi gibi teknikler.
- Alkolü Sınırlayın ve Sigarayı Bırakın: Her ikisi de tansiyonu önemli ölçüde iyileştirir.
2. İlaçlar (Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli değilse)
- Diüretikler (örn. hidroklorotiyazid)
- ACE inhibitörleri (örn. enalapril, ramipril)
- ARB’ler (örn. losartan, valsartan)
- Kalsiyum kanal blokerleri (örn. amlodipin)
- Beta blokerleri (örn. metoprolol, atenolol)
Tansiyınun tedavisi genellikle yaşınıza, diğer tıbbi rahatsızlıklarınıza ve kan basıncınızın ne kadar yüksek olduğuna göre değişir.
Tansiyonu ne düşürür?
Tansiyonu doğal yollarla düşürmek veya tedaviyi desteklemek için hem yaşam tarzı alışkanlıkları hem de belirli besinler önemli rol oynar.
1. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları
- DASH Diyeti: Sebze, meyve ve tam tahıllar ürünleri tüketmek
- Potasyum Zengini Yiyecekler: Muz, ıspanak, avokado, tatlı patates
- Daha Az Tuz: Sodyumu günde 2.300 mg’ın (veya ideal olarak 1.500 mg’ın) altına düşürün
2. Düzenli fiziksel aktivite
Düzenli aralıklarla yürümek, hafif koşular ve kalbi çok yormayacak olan egzersizler
3. Kilo kaybı
Vücut ağırlığınızın %5-10’unu bile kaybetmek kan basıncını önemli ölçüde azaltabilir
4. Stresi azaltın
Derin nefes alma, meditasyon, yoga veya sizi rahatlatan hobiler uygulayın
5. Sigarayı bırakın ve alkolü sınırlayın
Sigara içmek kan damarlarına zarar verir; alkol aşırı tüketildiğinde basıncı yükseltir
6. Susuz kalmayın
Su böbreklerin düzgün çalışmasına yardımcı olur ve sağlıklı kan hacmini korur
Kan Basıncına İyi Gelen Yiyecekler
- Yeşil yapraklı sebzeler (potasyum ve magnezyum açısından zengin)
- Pancar (kan damarlarını genişletmeye yardımcı olan nitratlar içerir)
- Sarımsak (doğal vazodilatör)
- Yulaf (beta-glukan içerir, kalp sağlığını destekler)
- Az yağlı yoğurt veya süt
- Meyveler, özellikle yaban mersini (antioksidan açısından zengin)
Evde yüksek tansiyon nasıl düşürülür?
- Evde yüksek tansiyonu düşürmek için, tuz, işlenmiş gıdalar ve doymuş yağlar açısından düşük, kalp sağlığına uygun bir diyetle başlayın.
- Meyve, sebze, tam tahıl ve muz gibi potasyum oranı fazla olan gıdaların tüketimi
- Düzenli egzersiz yapın; çoğu gün en az 30 dakika yürüyüş veya hafif aktivite yapın. Derin nefes alma, meditasyon veya hobilerle stresi azaltın.
- Alkolü sınırlayın, sigarayı bırakın ve sağlıklı bir kiloda kalın.
- Evde tansiyonunuzu takip edin ve doktorunuzun tavsiyelerine uyun.
Normal tansiyon kaç olmalı?
Bir kişinin normal tansiyonu doğru ölçümden sonra aşağıdaki aralıkta olmalıdır:
Normal Kan Basıncı Değerleri
- Sistolik (üst sayı): 120 mmHg’den az
- Diyastolik (alt sayı): 80 mmHg’den az
Normal bir okuma örneği: 115/75 mmHg
Önemli Notlar:
- Ölçümler 5 dakikalık dinlenmeden sonra, oturmuş ve rahatlamış haldeyken, kol kalp seviyesindeyken yapılmalıdır.
- Tek bir izole okuma gerçek ortalamayı yansıtmayabilir; farklı günlerde yapılan birden fazla okuma daha güvenilirdir.
- Normal değerler yaşa göre biraz değişebilir, ancak 120/80’in altında kalmak genellikle sağlıklı kabul edilir.
Sık Sorulan Sorular
En yüksek tansiyon ilacı kaç mg?
Tansiyon ilaçları için böyle bir değerden bahsedebilmek oldukça güçtür. Her hastanın ihtiyacı farklı olabilecektir.
Tansiyon hangi koldan ölçülür?
Tansiyonun hangi koldan ölçüldüğü aslında fark etmez ancak sol koldan ölçüm daha doğru kabul edilir. Ancak:
Genel Yönergeler:
Her iki kol da kullanılabilir, Rutin izleme için, tutarlılık için her seferinde aynı kola bağlı kalın.
Özel Durumlar:
Bir kolda yaralanma, ameliyat (mastektomi gibi) veya damar rahatsızlığı varsa, diğer kol kullanılmalıdır.
Limon tansiyonu düşürür mü?
Evet, limon yüksek tansiyonu hafifçe düşürmeye yardımcı olabilir.
Limon Nasıl Yardımcı Olabilir:
- Sağlıklı kan damarlarını destekleyen C vitamini ve antioksidanlar açısından zengindir.
- Kan damarı esnekliğini artırabilen ve iltihabı azaltabilen narenciye flavonoidleri içerir.
- Sabahları ılık suya eklendiğinde hidrasyonu ve dolaşımı destekleyebilir.
Önemli Not: Limon yüksek tansiyon ilaçlarının yerine geçmez.
Tansiyon aletinde nabız kaç olmalı?
Nabız genelde 60-90/dk. Olmalıdır.
Nabzınız sürekli olarak 100’ün üzerindeyse (taşikardi) veya 60’ın altındaysa (bradikardi) ve bir sporcu değilseniz veya kalp atış hızını etkileyen bir ilaç kullanmıyorsanız, bu bir kalp ritmi sorununa işaret ediyor olabilir ve bir doktor tarafından değerlendirilmelidir.
Doğru bir nabız ölçümü elde etmek için ölçümden önce her zaman birkaç dakika dinlenin.
Sarımsak tansiyon düşürür mü?
Evet, sarımsak yüksek tansiyonu doğal olarak düşürmeye yardımcı olabilir. Kan damarlarını gevşetmeye ve kan akışını iyileştirmeye yardımcı olan allicin adlı bir bileşik içerir.
Ancak, ilaç yerine değil, destekleyici bir yöntem olarak kullanılmalıdır. En iyi sonuçlar için sarımsağı sağlıklı bir diyet ve yaşam tarzıyla birleştirin. Özellikle zaten tansiyon ilacı kullanıyorsanız, takviyeleri kullanmadan önce daima doktorunuza danışın.
Yüksek tansiyon hastalarının yemek listesi?
Yüksek Tansiyon İçin Yenmesi Gereken Besinler:
Sebzeler
- Yapraklı yeşillikler (ıspanak, kara lahana, roka)
- Brokoli
- Havuç
- Pancar
Meyveler
- Muz (potasyum açısından zengin)
- Elma
- Meyveler (yaban mersini, çilek)
- Portakal ve greyfurt (etkileşime giren ilaç kullanmıyorsanız)
Tam Tahıllar
- Yulaf
- Esmer pirinç
- Tam tahıllı ekmek ve makarna
- Kinoa
Kuruyemişler ve Tohumlar
- Tuzsuz badem, ceviz
- Chia ve keten tohumları
Yağsız Proteinler
- Derisiz tavuk veya hindi
- Omega-3 açısından zengin balıklar (somon, uskumru, sardalya)
- Baklagiller (mercimek, fasulye)
Sağlıklı Yağlar
- Zeytinyağı
- Avokado
Az yağlı Süt Ürünleri
- Yağsız süt
- Az yağlı yoğurt
- Az sodyumlu peynir
Yüksek tansiyon baş dönmesi yapar mı?
Yüksek tansiyondan kaynaklı baş dönmeleri olabilir.
Baş dönmesi aşağıdaki durumlarda daha sık görülür:
- Tansiyon çok yüksekse (hipertansif kriz)
- Tansiyonda ani artışlar varsa
- Kişi tansiyonu çok hızlı düşüren tansiyon ilaçları alıyorsa
- Daralmış atardamarlar nedeniyle beyne zayıf kan akışı varsa
Ancak baş dönmesi iç kulak sorunları, düşük kan şekeri, dehidratasyon veya düşük tansiyon gibi birçok başka durumdan da kaynaklanabilir.
Yüksek tansiyon mide bulantısı yapar mı?
Evet, yüksek tansiyon bazen mide bulantısına neden olabilir, ancak tipik bir semptom değildir. Mide bulantısı, kan basıncı çok yüksek seviyelere ulaştığında, örneğin hipertansif krizde (genellikle 180/120 mmHg’nin üzerinde) meydana gelme olasılığı daha yüksektir.
Bu gibi durumlarda mide bulantısına şunlar eşlik edebilir:
- Baş ağrısı
- Bulanık görme
- Göğüs ağrısı
- Nefes darlığı
- Kafa karışıklığı
Yüksek tansiyon kaç olursa tehlikeli?
Yüksek tansiyon tehlikelidir çünkü kalbinize ve kan damarlarınıza ekstra yük bindirir. Zamanla bu, kalp krizi, felç, kalp yetmezliği, böbrek hasarı ve görme kaybı gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Ayrıca atardamarlara zarar vererek onları daha az esnek hale getirebilir ve tıkanma olasılıklarını artırabilir.
Yüksek tansiyona acilde ne yapılır?
Acil serviste, yüksek tansiyon tedavisi basıncın ne kadar yüksek olduğuna ve semptomlar veya organ hasarı olup olmadığına bağlıdır.
Tipik olarak şunlar olur:
1. Hemen tansiyon ölçümü
Şiddeti doğrulamak için tekrarlanan ölçümler alınır.
2. Belirtilerin değerlendirilmesi
Felç belirtileri başta olmak üzere baş, göğüs, göz ve hafıza kontrol edilir.
3. Kan ve idrar testleri
Böbrek fonksiyonunu, kalp zorlanmasını ve genel sağlığı değerlendirmek için.
4. EKG (Elektrokardiyogram)
Kalbin ritmini ve zorlanmasını kontrol etmek için.
5. Görüntüleme testleri (gerekirse)
Felç, kalp hasarı veya kanama şüphesi varsa BT taraması, göğüs röntgeni veya ekokardiyogram.
6. İlaç uygulaması
Hipertansiyon acil durumu ise (genellikle 180/120’nin üzerinde organ hasarı ile), basıncı kademeli olarak düşürmek için IV ilaçlar verilir.
Hipertansiyon acil durumu ise (çok yüksek organ hasarı olmadan), oral ilaç verilebilir ve hasta gözlemlenir.
7. İzleme
Tedavi sırasında kan basıncı yakından izlenir.
8. Taburcu veya hastaneye yatış
- Stabilize edilirse ve organ hasarı bulunmazsa, hasta reçeteler ve takiplerle eve gidebilir.
- Komplikasyonlar varsa, yoğun bakıma yatırılabilirler.
Yüksek tansiyon beyin kanaması yapar mı?
Evet, yüksek tansiyon beyin kanamasına neden olabilir.
Beyin damarlarına yapılan basınç, zayıflamış bir damarın patlamasına ve beyinde kanamaya yol açabilir, buna hemorajik inme denir.
Bu, acil tedavi gerektiren ciddi, yaşamı tehdit eden bir durumdur. Yüksek tansiyonu kontrol altına almak, beyin kanaması riskini azaltmanın en önemli yollarından biridir.
Vertigo yüksek tansiyon yapar mı?
Vertigo doğrudan yüksek tansiyona neden olmaz, ancak dolaylı olarak bağlantılı olabilir. Bir vertigo atağı sırasında, özellikle yoğun veya kaygı vericiyse, kişi panik, stres veya korku hissedebilir; bu da geçici olarak tansiyonu yükseltebilir. Bu bir stres tepkisidir, kalıcı bir artış değildir.
Öte yandan, yüksek tansiyon genellikle vertigoya neden olmaz, ancak çok yüksek seviyeler iç kulağa veya beyne giden kan akışını etkileyebilir ve baş dönmesi benzeri semptomları tetikleyebilir.
Her ikisi de sıklıkla mevcutsa, iç kulak bozuklukları veya nörolojik sorunlar gibi altta yatan nedenleri ekarte etmek için değerlendirilmek önemlidir.