Gestasyonel Diyabet (Gebelik diyabeti), hem annenin hem de bebeğin sağlığını etkileyebileceği için hamilelik sırasında dikkat edilmesi gereken önemli bir durumdur.
Gebelik diyabetinde sıklıkla belirti görülmemesinden dolayı, gebelik boyunca yapılan kan şekeri takipleri ve tarama testleri erken tanı koyulabilmesinde önemli bir yer tutar.
Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivitenin sağlanıp, düzenli takiplerin yapıldığı bir gebelikte sağlıklı bebekler dünyalar gelir.
Gebelik şekerinin önemini bilmek, kadınlara hamilelik sırasında proaktif adımları atma gücü verir ve hem anne hem de çocuk için gelecekteki sağlık sorunları riskini azaltır.
Gestasyonel Diyabet Nedir?
Gebelik diyabeti, daha önce diyabet olmayan kadınlarda, genellikle ikinci veya üçüncü trimesterde gebelik sırasında gelişen bir diyabet türüdür.
Gebelikteki hormonal değişiklikler vücudun insüline daha az duyarlı hale gelmesine ve yüksek kan şekeri seviyelerinin ortaya çıkmasına neden olur.
Önemli Noktalar:
Gebelik Diyabetinin normal koşullarda doğumdan sonra geçmesi beklenir, ancak ilerleyen yaşlarda tip 2 diyabet oluşma ihtimali açısından tetikte beklemek gereklidir.
Doğumdan sonra bebekte yüksek doğum ağırlığı, erken doğum veya düşük kan şekeri gibi komplikasyonlara neden olabilir.
Kimlerde Gebelik Diyabeti Riski vardır?
Bir kadının hamilelik sırasında gestasyonel diyabet geliştirme riskini artıran çeşitli faktörler vardır.
Bunlar:
- Hamilelikten önce aşırı kilolu veya obez olmak
- Ailede tip 2 diyabet geçmişinin olması
- Daha önceki bir hamilelikte gestasyonel diyabet öyküsünün olması
- 35 yaş üzeri gebeliklerde
- Polikistik over sendromu (PCOS)
- Daha önce 5 kg ve üzerinde bir bebek doğurmuş olma öyküsü
Gestasyonel Diyabet Neden Olur?
Gebelik diyabeti, gebelik sırasındaki hormonal değişikliklerin, vücudun insülini nasıl kullandığını etkilemesi nedeniyle oluşur. Anne gebe iken, bebeğin anne tarafından beslenmesini sağlayan plasentadan annenin insüline karşı daha dirençli olmasını sağlayan hormanlar salgılanır.
Bu, insülinin kan şekerini düşürmede daha az etkili hale gelmesi anlamına gelir. Bazı kadınlarda pankreas, bu direnci aşmak için yeterli ekstra insülin üretemez ve bu da yüksek kan şekeri seviyelerine yol açar.
Gebelik Şekeri Belirtileri Nelerdir?
Gebelik şekerinin farkına varabilmek için gebelik sürecindeki düzenli check up son derece önemlidir. Gebelik şekeri bariz bir şekilde belirti vermez çünkü.
Ancak bazı kadınlar şunları yaşayabilir:
- Artan susuzluk
- Sık idrara çıkma
- Yorgunluk
- Bulanık görme
- Ağız kuruluğu
- Sık enfeksiyonlar, idrar yolu veya vajinal enfeksiyonlar gibi
Bu semptomların diyabetten ziyade gebelikte beklenen değişiklikler nedeniyle oluştuğu düşünülebilir, bu nedenle 24-28. hafta arasında şeker yükleme testi erken teşhis için önemlidir.
Gebelik Diyabeti Gebeliği Nasıl Etkiler?
Gebelik diyabeti iyi yönetilmezse gebeliği birkaç önemli şekilde etkileyebilir:
Bebek İçin:
- Makrozomi (aşırı doğum ağırlığı), doğum yaralanmaları riskini artırır
- Doğumdan sonra düşük kan şekeri (hipoglisemi)
- Erken (preterm) doğum
- Solunum sıkıntısı sendromu
Anne İçin:
- Sezaryen doğum olasılığının artması
- Preeklampsi (gebelikte yüksek tansiyon)
- Gelecekte tip 2 diyabet gelişme riskinin artması
- Gelecekteki gebeliklerde gebelik diyabeti olasılığının artması
Gebelik Diyabeti Takibi Nasıl Yapılır?
Gebelik diyabetinin takibi ciddiyet ile yapılmalıdır. Kontrolünüzü yapan hekim sizin için en ideal takip aralığını ve sıklığını belirleyecektir.
Genellikle şu şekilde yapılır:
1. Kan Şekeri İzleme
Kan şekeri seviyelerini günde birkaç kez, tercihen 4 kez (genellikle açken ve yemeklerden 1 saat sonra ) kontrol etmek için evde bir glukometre kullanılması gerekecektir.
2. Sağlıklı Beslenme Planı
Karbonhidratları, proteini ve yağı dengelemek için bir diyetisyen tarafından oluşturulan bir yemek planının takip edilmesi gereklidir.
3. Fiziksel Aktivite
Doktorunuzun onayladığı şekilde düzenli, orta düzeyde egzersiz yapılmalıdır(yürüme gibi).
4. Tıbbi Takip
- Kadın doğum uzmanı ve şeker takibinizi yapan dahiliye uzmanı düzenli kontroller önemlidir.
- Gerekirse insülin reçete edilebilir.
Gestasyonel Diyabet Fetal Komplikasyonları?
Gebelik diyabeti gebelik sürecinde ciddiye alınması gereken bir faktördür, takip ve kontrol edilmezse bebekte ciddi sorunlara neden olabilir.
Bunlar:
1. Makrozomi
Bebeğin doğum sonrası olması gereken ağırlığın çok üstünde olması, konjenital anomaliler
2. Yenidoğan Hipoglisemisi
Doğumdan sonra, bebeğin rahimdeki yüksek insülin seviyeleri nedeniyle kan şekeri düşük olabilir.
3. Solunum Sıkıntısı Sendromu
Bebek, özellikle erken doğarsa, nefes almada zorluk çekebilir.
4. Sarılık
Doğumdan sonra cilt ve gözlerin sararma riskinin artması.
5. Ölü doğum
Ölüm oranları oldukça düşüktür.
6. Uzun Vadeli Risk
Uzun vadede aşırı şişmanlık ve tip 2 diyabet olasılığı gelişir.
Gestasyonel Diyabet Tedavisi?
Dahiliye doktoru tarafından takibi yapılan gebelik diyabeti tedavisi, gebenin kandaki glikoz seviyesini olması gereken aralıkta tutmak için yapılan uygulamaları içerir.
Genellikle:
1. Sağlıklı Beslenme
- Lif, yağsız protein ve sağlıklı yağlar açısından zengin dengeli bir öğün planı izleyin.
- Bir diyetisyenin rehberliğinde karbonhidrat alımını kontrol edin
2. Düzenli Egzersiz
Kan şekerini düşürmeye yardımcı olan yürüyüş, yüzme veya doğum öncesi yoga gibi güvenli, orta düzeyde aktivitelerde bulunun.
3. Kan Şekeri Takibi
Kan şekerini günlük, genellikle aç karnına ve yemeklerden 1 saat sonra, bir glukometre kullanarak kontrol edin. Açlık kan şekerinin 95 mg/dl’nin altında, 1.saat tokluk şekerinin de 140 mg/dl’nin altında olması istenir.
4. Gerekirse İlaç
Diyet ve egzersiz yeterli olmazsa, takibinizi yapan İç Hastalıkları Uzmanı insülin reçete edebilir. İnsülin plasentayı geçmez, yani insülin tedavisi bebeğe herhangi bir zarar vermez aksine olası zararlardan bebeği korur.
Gebelik Diyabeti Ne zaman belirlenir?
Gebelik diyabeti genellikle gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında rutin bir glikoz tarama testi sırasında teşhis edilir. Bu aşamada, gebelik hormonları vücudun insülini nasıl kullandığını önemli ölçüde etkilemeye başlar.
Gestasyonel diyabet tanısı için tek aşamalı olarak 75 gr glikoz tolerans testi yapılabilir. 3 aşamalı bir testtir.
Ya da 24-28.haftalarda günün herhangi bir saatinde yapılabilen 50 gr glukoz yükleme testi yapılıp (50 gr glukoz solüsyonu içildikten 1 saat sonra kan şekeri bakılır) , sonuç 140 mg/dl üzerinde ise tanıyı doğrulamak için 100 gr glikoz tolerans testi yapılır.
Risk faktörleri olan kadınlarda, test daha erken yapılabilir. Durumu yönetmeye ve komplikasyonları önlemeye yardımcı olmak için erken teşhis önemlidir.
Bizimle İletişim için Tıklayın
Gestasyonel Diyabet Tanı Kriterleri Nelerdir?
Gebelik diyabeti için tanı kriterleri, gebeliğin 24 ila 28. haftaları arasında yapılan oral glikoz tolerans testi (OGTT) sırasında ölçülen kan glikoz seviyelerine bakılarak tespit edilir.
Tek Adımlı Yöntem (75 g OGTT – WHO/IADPSG Kriterleri)
Açlıktan sonra yapılır:
- Açlık glikozu ≥ 92 mg/dL (5,1 mmol/L)
- 1 saatlik glikoz ≥ 180 mg/dL (10,0 mmol/L)
- 2 saatlik glikoz ≥ 153 mg/dL (8,5 mmol/L)
Gestasyonel Diyabet ogtt testi nasıl yapılır?
Adım Adım İşlem:
1. Açlık
Testten önce 8-14 saat aç kalmanız istenecektir (genellikle bir gece).
2. Açlık Kan Örneği
Açlık glikoz seviyenizi kontrol etmek için bir kan örneği alınır.
3. Glikoz Çözeltisi İçme
Kullanılan yönteme bağlı olarak 75g veya 100g glikoz içeren tatlı bir sıvı içeceksiniz.
4. Zamanlı Kan Alma
Solüsyonu içtikten sonra 1,2 veya 3 saat sonra düzenli aralıklarla kan örnekleri alınabilir.
Test Sırasında:
- Oturarak kalmalı ve başka bir şey yiyip içmemelisiniz.
- Bulantı hissedebilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Gebelikte şeker kaç olursa bebeği etkiler?
Gebelik diyabetinde, komplikasyonları önlemek için kan şekerinin hedef aralıklarda tutulması çok önemlidir.
Tehlike Sınırları (Yaklaşık):
- Açlık kan şekeri: 95–100 mg/dL’nin üstünde
- Yemekten 1 saat sonra: 140–180 mg/dL’nin üstünde
- Yemekten 2 saat sonra: 120–153 mg/dL’nin üstünde
Aşağıdaki durumlarda tıbbi yardım alın:
- Açlık seviyeleriniz sürekli olarak 95 mg/dL’nin üzerindeyse
- Yemekten 1 saat sonra seviyeleriniz 140 mg/dL’yi aşarsa
Gestasyonel Diyabet Beslenme Nasıl Olur?
Gestasyonel diyabet beslenme alışkanlığı önemlidir.
Tipik olarak şu şekilde yönetilir:
1. Sağlıklı Beslenme
- Kontrollü karbonhidrat porsiyonları içeren dengeli öğünler yiyin.
- Tam tahıllı gıdalar, sebzeler, yağsız proteinleri tercih etmelisiniz.
- Şekerli atıştırmalıklardan ve içeceklerden kaçının.
2. Düzenli Fiziksel Aktivite
- Çoğu gün 30 dakika orta düzeyde egzersiz yapmayı hedefleyin (örneğin, yürüyüş, yüzme veya doğum öncesi yoga).
- Egzersiz, vücudun insülini daha etkili bir şekilde kullanmasına yardımcı olur.
3. Kan Şekeri İzleme
Kan şekerinizi günde birkaç kez (aç karnına ve yemeklerden sonra) düzenli olarak takip edip, doktorunuza göstermek için not edin.
4. İlaç (gerekirse)
Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olmazsa, zamanla insülin kullanımına geçilebilir.
5. Tıbbi Gözetim
Bebeğinizin büyümesini ve kan şekeri seviyelerinizi izlemek için doğum öncesi kontrollere düzenli olarak gidin.
Hamileliğin ilerleyen dönemlerinde ek ultrasonlara veya fetal izlemeye ihtiyacınız olabilir.
Gestasyonel Diyabet Diyeti Nasıl Olur?
Gestasyonel diyabet diyeti sağlıklı bir gebelik için dengeli öğünler, kontrollü porsiyonlar ve doğru karbonhidrat türlerini içerir.
Gestasyonel Diyabet Diyetinin Temel Özellikleri:
1. Kontrollü Karbonhidratlar
- Karmaşık karbonhidratları seçin: tam tahıllar, baklagiller, sebzeler.
- Şekerli içeceklerden, tatlılardan ve rafine karbonhidratlardan kaçının.
- Karbonhidratları öğünlere ve atıştırmalıklara eşit şekilde yayın.
2. Yüksek Lifli Yiyecekler
- Sebzeler, kabuklu meyveler, yulaf ve baklagiller ekleyin.
- Lif, şekerin emilimini yavaşlatmaya yardımcı olur.
3. Yağsız Proteinler
Kan şekerini dengelemeye yardımcı olmak için yumurta, tavuk, balık, tofu ve baklagiller yiyin.
4. Sağlıklı Yağlar
Orta miktarda kuruyemiş, tohum, zeytinyağı ve avokado ekleyin.
5. Öğün Zamanlaması
Kandaki glikoz seviyesinde ani yükselmelerin veya düşüşlerin önüne geçebilmek için ana öğünlerinizin arasına ara öğünleri de ekleyebilirsiniz.
Sınırlanması veya Kaçınılması Gereken Yiyecekler:
- Şekerli tatlılar ve hamur işleri
- Meyve suları ve gazlı içecekler
- Beyaz ekmek, makarna ve pirinç
- Kızarmış veya aşırı işlenmiş yiyecekler
Bir diyetisyen, kilonuza, aktivite seviyenize ve glikoz seviyenize göre kişiselleştirilmiş bir öğün planı oluşturabilir.
Gestasyonel Diyabet kendiliğinden geçer mi?
Evet, gebelik diyabeti genellikle bebek doğduktan sonra kendiliğinden geçer. Bunun nedeni, hamilelikte insülin direncine neden olan hormonların doğumdan sonra normal seviyelere dönmesidir.
Ancak, bazı kadınlarda yüksek seviyeler devam edebileceğinden, doğumdan sonraki haftalarda kan şekerini izlemek önemlidir.
Ayrıca, gebelik diyabeti öyküsünün olması, hayatınızın ilerleyen dönemlerinde tip 2 diyabet geliştirme riskinizi artırır, bu nedenle hamilelikten sonra düzenli kontroller ve sağlıklı bir yaşam tarzı çok önemlidir.
Gestasyonel Diyabet bebeğe geçer mi?
Gebelik diyabeti anneden bebeğe geçmez. Ancak diyabetik anne bebeklerinde, eğer çocukların beslenmesine dikkat edilmezse çocukluk çağı obezitesi ve tip 2 diyabet riskinin arttığı görülmüştür.
Gebelik Diyabeti olan kişi bir sonraki doğum için nelere dikkat etmelidir?
Önceki bir hamileliğinizde gestasyonel diyabet geçirdiyseniz, riskleri azaltmak ve sağlıklı bir sonucu desteklemek için bir sonraki hamileliğinizden önce ve hamileliğiniz sırasında dikkate almanız gereken birkaç önemli şey vardır:
1. Hamilelik Öncesi Sağlık Kontrolü
- Gebe kalmadan önce kan şekeri seviyelerinizi test ettirin.
- Sağlıklı bir gebelik öncesi kiloya ulaşmak için doktorunuzla birlikte çalışın.
- Fazla kiloluysanız veya insülin direnciniz varsa, erken dönemde sağlıklı bir yaşam tarzını mutlaka benimseyin.
2. Erken Tarama
Gestasyonel diyabet geçmişiniz varsa, bir sonraki hamileliğinizde genellikle ilk trimesterde yapılan erken glikoz taraması için doktorunuzdan yardım isteyin.
3. Beslenme ve Yaşam Tarzı
- Gebelikler arasında bile dengeli beslenme ve düzenli fiziksel aktivite yapmaya devam edin.
- Gebelik sırasında aşırı kilo alımından kaçının, çünkü bu gebelik diyabetinin tekrarlama riskini artırır.
4. Gebelik Sırasında İzleme
Kan şekerinin daha sık izlenmesine ve muhtemelen daha erken veya daha düzenli OGTT testine hazırlıklı olun.
5. Uzun Vadeli Sağlık
Gebelik diyabeti öyküsü olan kadınların, yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde tip 2 diyabet geliştirme riski daha yüksektir; gebelikten sonra bile düzenli kontrollerinizi sürdürün.