Karın ağrısı için ilk başvurulacak doktor Dahiliye Doktoru olmalıdır. Karın ağrısı yaşıyorsanız, görmeniz gereken doktor, semptomlarınızın ne kadar şiddetli, sık ve spesifik olduğuna bağlıdır.
- Dahiliye Uzmanı: Çoğu durumda ilk aşamada tercih edilir. Temel testler yoluyla durumunuzu değerlendirebilir ve gerekirse sizi uygun uzmana yönlendirebilir.
- Kadın Doğum Uzmanı: Alt karın veya pelvik ağrı yaşayan kadınlar için, özellikle adet, yumurtlama veya üreme sağlığı ile ilgiliyse, jinekologlar tercih edilir.
- Üroloji Uzmanı: Ağrı idrar semptomlarıyla ilişkiliyse (idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, idrarda kan veya böbrek taşı şüphesi gibi) bir üroloğa yönlenebilirsiniz.
- Acil Servis Uzmanı: Ağrının ani, şiddetli olduğu veya ateş, kusma, şişkinlik, sert karın veya iç kanama belirtileri (siyah veya kanlı dışkı gibi) gibi endişe verici belirtilerle birlikte olduğu durumlarda, danışılır.
Akut Karın Ağrılarında Acile mi, Doktora mı Gitmeli?
Akut karın ağrısı ani başlayan, genellikle şiddetli ve rahatsız edici bir ağrıdır. Böyle bir durumda acile mi yoksa dahiliye doktoruna mı gitmeniz gerektiği, ağrının şiddetine, süresine ve eşlik eden belirtilere bağlıdır.
Acil Servise Gidilmesi Gereken Durumlar:
- Ani ve çok şiddetli karın ağrısı (özellikle 10 üzerinden 7 ve üzeriyse)
- Ateş, titreme veya yüksek ateşle birlikte ağrı
- Bulantı, kusma (özellikle kanlı kusma)
- Karında şişlik, sertlik veya bastırınca ağrının artması
- Kanlı dışkı veya siyah (katran gibi) dışkı
- İdrar yaparken zorlanma, yanma ya da idrarda kan
- Bilinç bulanıklığı, bayılma hissi
- Gebelik şüphesi olan kadınlarda şiddetli alt karın ağrısı (dış gebelik olabilir)
- Göğüs ağrısı ile birlikte karın ağrısı (kalp krizi yansıması olabilir)
- Travma sonrası oluşan karın ağrısı (düşme, darbe)
Doktora Gidilmesi Gereken Durumlar:
Aşağıdaki durumlarda genellikle ilk olarak bir iç hastalıkları uzmanına başvurmanız yeterlidir:
- Hafif–orta şiddette, birkaç gündür süren karın ağrısı
- Belirli gıdalardan sonra ortaya çıkan hazımsızlık, şişkinlik
- Kabızlık, ishal gibi mide-bağırsak şikayetleri ile ilişkili ağrılar
- Menstruasyonla ilişkili alt karın ağrısı
- Sık tekrar eden ama geçici karın ağrıları (örneğin gaz sancısı)
Karın Ağrısı Ne Zaman Ciddiye Alınmalı?
Karın ağrısı ani, şiddetli, kalıcı olduğunda veya diğer endişe verici semptomlarla birlikte olduğunda ciddiye alınmalıdır.
Karın rahatsızlığı gaz, hazımsızlık veya hafif enfeksiyonlardan kaynaklanabilirken, acil tıbbi müdahale gerektiren belirli uyarı işaretleri vardır.
- Ağrı Tipi: Aniden ve yoğun bir şekilde başlayan ağrı (özellikle bir şeyin “patlaması” gibi hissediliyorsa) apandisit, delinmiş ülser veya yırtılmış bir organ gibi ciddi bir durumun işareti olabilir.
- Enfeksiyon Şüphesi: Ateş ve titremeyle birlikte gelen ağrı, divertikülit veya böbrek enfeksiyonu gibi altta yatan bir enfeksiyon veya iltihabı gösterebilir.
- Kusma: Özellikle kalıcıysa veya kan içeriyorsa, gastrointestinal kanamaya veya bağırsak tıkanıklığına işaret edebileceği için ciddidir.
- Karın Şişliği: Şişmiş, sert veya katı bir karın da iç kanama veya perforasyona işaret edebilir.
- Dışkının durumu: Siyah veya kanlı dışkının varlığı, sindirim sisteminde iç kanama olasılığını daha da destekler.
- Sırta veya omuza yayılan ağrı: Safra kesesi, böbrek veya pankreas sorunlarıyla ilişkili olabilir.
- Göğüste sıkışma: Göğüs rahatsızlığı, terleme veya nefes darlığı eşlik ediyorsa karın ağrısını ciddiye almak önemlidir; bunlar özellikle yaşlı yetişkinlerde veya kadınlarda kalp krizi belirtileri olabilir.
- Hamilelik Durumunda: Herhangi bir şiddetli veya lokalize karın ağrısı, ektopik gebelik veya düşük gibi durumların kaynağı olabileceğinden ciddi bir durumdur.
- Kabızlık: Gaz veya dışkılama yeteneğinin olmaması tehlikeli bir bağırsak tıkanıklığına işaret edebilir.
Bu semptomlar olmasa bile, karın ağrısı birkaç saatten uzun sürerse, zamanla kötüleşirse veya kronik hastalıkları, zayıflamış bağışıklık sistemleri veya ileri yaştaki bireylerde ortaya çıkarsa göz ardı edilmemelidir.
Her durumda, ağrının ciddiyeti konusunda belirsizlik varsa, potansiyel olarak yaşamı tehdit eden bir durumun gözden kaçırılmamasını sağlamak için bir dahiliye doktoru ile görüşmekte fayda vardır.
Geçmeyen karın ağrısına ne iyi gelir?
Kalıcı karın ağrısı, tedavisi büyük ölçüde altta yatan nedene bağlı olduğundan dikkatli ve kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir.
Doğru Tanı Tespiti
- İlk ve en önemli adım, tıbbi değerlendirme yoluyla doğru bir tanı elde etmektir.
- Bir dahiliye doktoru ağrının kaynağını belirlemek için kan testleri, dışkı analizi, görüntüleme çalışmaları (ultrason veya BT gibi) veya endoskopik prosedürler isteyebilir.
- Yaygın nedenler arasında gastrit, peptik ülser, irritabl bağırsak sendromu (IBS), inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD), safra kesesi bozuklukları, gıda intoleransları veya kadınlarda jinekolojik durumlar bulunur.
Tedavi Yöntemleri
- Gastrit veya reflü gibi asitle ilişkili durumlar için, proton pompası inhibitörleri gibi ilaçlar genellikle etkilidir.
- IBS vakalarında, diyet değişiklikleri, antispazmodik ilaçlar, lif takviyeleri ve bazen probiyotiklerin bir kombinasyonu semptomları yönetmeye yardımcı olabilir.
- Ağrı iltihaplanma veya enfeksiyonla ilgiliyse, uygun anti-inflamatuar veya antibiyotik tedavisi gerekebilir.
- Bazı durumlarda (safra kesesi taşı veya apandisit gibi) cerrahi müdahale gerekebilir.
Yaşam Tarzı
- İlaçların ötesinde, yaşam tarzı ve diyet ayarlamaları kronik karın rahatsızlığını önemli ölçüde iyileştirebilir.
- Hastalara genellikle yaygın tetikleyici yiyeceklerden (örneğin baharatlı, yağlı veya kızarmış yiyecekler) kaçınmaları, daha az ve daha sık öğünler yemeleri, susuz kalmamaları ve kafein ve alkolü sınırlamaları önerilir.
- Stres yönetimi de önemlidir, özellikle fonksiyonel gastrointestinal bozukluklarda, çünkü stres ve kaygı semptomları şiddetlendirebilir. Farkındalık, nefes egzersizleri veya bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi teknikler rahatlama sağlayabilir.
Özellikle gastrointestinal rahatsızlıkları kötüleştirebilecek ağrı kesicilerle, net bir tanı olmadan uzun süreli kendi kendine ilaç kullanmaktan kaçınmak önemlidir.
Karın ağrısı kalıcıysa, kötüleşiyorsa veya kilo kaybı, ateş, dışkıda kan veya gece ağrısı gibi kırmızı bayrak semptomlarıyla birlikteyse, derhal ve kapsamlı bir tıbbi değerlendirme şarttır.
Karın Ağrısında Ultrason, Endoskopi ve Diğer Tetkikler
Karın ağrısının değerlendirilmesinde, tanısal görüntüleme ve endoskopik prosedürler altta yatan nedenin belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
Kapsamlı bir klinik öykü ve fizik muayene değerlendirmenin temelini oluştururken, tanıyı doğrulamak veya ciddi durumlara müdahale etmek için genellikle ek testler gereklidir.
En sık kullanılan yöntemler arasında ultrason, endoskopi, BT taramaları ve laboratuvar incelemeleri bulunur ve her biri hastanın semptomlarına, tıbbi geçmişine ve fizik bulgularına göre seçilir.
Ultrason
- Genellikle birinci basamak görüntüleme yöntemidir, özellikle karaciğer, safra kesesi, böbrekler, üreme organları veya idrar yollarını içeren vakalarda.
- İnvaziv değildir, kolayca ulaşılabilir ve radyasyon içermez, bu da onu çocuklarda ve hamile kadınlarda kullanım için ideal hale getirir.
- Karın ultrasonu safra kesesi taşları, böbrek taşları, apandisit, yumurtalık kistleri, sıvı birikimi veya organ büyümesi gibi durumların tespit edilmesine yardımcı olabilir.
Endoskopi
- Üst veya alt gastrointestinal sistemi doğrudan görüntülemek için kullanılır.
- Üst endoskopi (özofagogastroduodenoskopi veya EGD), yemek borusu, mide ve duodenumun incelenmesine olanak tanır ve genellikle kalıcı üst karın ağrısı, mide bulantısı, kusma, asit reflü, yutma güçlüğü veya şüpheli ülser vakalarında yapılır.
- Kolonoskopi, özellikle semptomlar alt karın ağrısı, kronik ishal, kabızlık veya rektal kanama olduğunda kolon ve rektumu değerlendirmek için kullanılır.
- Her iki prosedür de histopatolojik değerlendirme için biyopsi almak için kullanılabilir.
Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taramaları
- Karın organlarının daha ayrıntılı kesitsel görüntülerini sağlar ve genellikle akut apandisit, divertikülit, bağırsak tıkanıklığı, pankreatit veya iç kanama şüphesi olduğunda kullanılır.
- BT, belirli durumlar için ultrasondan daha hassastır ancak iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalmayı içerir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG)
- Hamile hastalarda veya yumuşak doku yapıları, pelvik organlar veya karaciğer lezyonlarının değerlendirilmesinde olduğu gibi radyasyona maruz kalmadan yüksek çözünürlüklü görüntülemenin gerekli olduğu durumlarda tercih edilebilir.
- MRCP (Manyetik Rezonans Kolanjiyopankreatografi), safra kanallarını ve pankreası incelemek için kullanılan özel bir MRI tekniğidir.
- Tam kan sayımı (CBC), karaciğer fonksiyon testleri, pankreas enzimleri (amilaz ve lipaz), idrar tahlili ve inflamatuar belirteçler gibi laboratuvar testleri, temel tanı ipuçları sağlayabilir ve daha ileri araştırmalara rehberlik edebilir.
Çocuklarda Karın Ağrısı Hangi Uzman Tarafından Değerlendirilir?
Çocuklarda karın ağrısı genellikle ilk olarak çocuk doktoru tarafından değerlendirilir.
Çocuk doktorları, ağrının iyi huylu bir nedene (kabızlık, gaz veya hafif viral enfeksiyonlar gibi) bağlı olup olmadığını veya daha fazla araştırma gerektirip gerektirmediğini belirleyebilir.
Karın ağrısı kalıcı, şiddetli, tekrarlayan veya kilo kaybı, dışkıda kan, uzun süreli kusma veya büyüme gecikmeleri gibi uyarı işaretleri ile ilişkiliyse, çocuk doktoru çocuğu bir çocuk gastroenteroloğa yönlendirebilir.
Çocuk gastroenterologları, inflamatuar bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı, gastroözofageal reflü, gıda alerjileri, kabızlık ve fonksiyonel karın ağrısı gibi rahatsızlıklar dahil olmak üzere sindirim sistemi bozukluklarını teşhis etme ve yönetme konusunda uzmanlaşmıştır.
Bazı durumlarda, semptomlara bağlı olarak, özellikle apandisit, bağırsak tıkanıklığı veya diğer cerrahi rahatsızlıklar konusunda endişe varsa, bir çocuk cerrahına da danışılabilir.
