Mide endoskopisi, tıptaki adıyla üst gastrointestinal endoskopi, sindirim sisteminin üst kısmını incelemek amacıyla uygulanan oldukça yaygın ve etkili bir tanı yöntemidir.
Bu işlem sırasında doktor, ağız yoluyla ince, esnek bir tüp (endoskop) yardımıyla yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağını detaylı şekilde görüntüler. Hastalar bu işlemden genelde çekinselerde, çok endişe edecekleri bir işlem değildir.
Mide endoskopisinin uygulama süresi genellikle 15 ila 30 dakika arasında değişir. Ancak hastanın hazırlanması, anestezi verilmesi ve işlem sonrası dinlenme süresi de göz önünde bulundurulursa, hastanede toplam 2 ila 3 saat geçirmeniz gerekebilir.
İşlem Aşamaları ve Süreleri:
1- Hazırlık Süreci (30–60 dakika):
- Hastaya damar yoluyla sakinleştirici veya hafif sedatif verilir.
- Boğaz spreyi ile bölgesel uyuşma sağlanabilir.
- Hasta işlem için uygun pozisyona alınır.
2- Endoskopi Uygulaması (15–30 dakika):
- Endoskop ağızdan içeri doğru ilerletilir.
- Doktor, yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağını inceler.
- Gerekirse biyopsi (doku örneği) alınabilir. Bu işlem ağrısızdır.
3- İyileşme ve Gözlem Süreci (30–60 dakika):
Hasta, sedatif etkisi tamamen geçene kadar dinlenme odasında gözetim altında tutulur
Mide Endoskopisi Ne Zaman Gerekir?
1. Sürekli veya Açıklanamayan Sindirim Sistemi Şikayetlerinde:
- Sürekli mide yanması, reflü
- Uzun süredir devam eden mide ağrısı
- Bulantı, kusma
- Şişkinlik, erken doyma hissi
- Yutma güçlüğü veya yutarken ağrı
Bu gibi şikayetlerin altında ciddi bir neden yatıyor olabilir. Endoskopi ile doğrudan görüntüleme yapılır.
2. Ülser veya Gastrit Şüphesinde:
- Mide veya onikiparmak bağırsağı ülserleri
- Gastrit (mide iç yüzeyinin iltihaplanması)
- Endoskopi sayesinde ülserin konumu, büyüklüğü ve derecesi kesin olarak görülebilir
3. Mide Kanaması Belirtilerinde:
- Kan kusma
- Kahve telvesi görünümünde kusma
- Katran renginde dışkı (melena)
- Nedeni bilinmeyen kansızlık (anemi)
Bu tür belirtiler acil değerlendirme gerektirir ve endoskopi ile kanamanın kaynağı tespit edilip tedavi edilebilir.
4. Kanser Tarama ve Tanısı İçin:
- Mide kanseri şüphesi olan hastalarda
- Uzun süreli reflü hastalığı olanlarda
- Ailede mide kanseri öyküsü olanlarda tarama amaçlı
5. Doku Örneği (Biyopsi) Alınması Gerektiğinde:
- Helicobacter pylori testi
- Çölyak hastalığı tanısı
- Şüpheli kitle veya lezyonlardan örnek almak için
6. Tedavi Amaçlı Müdahaleler İçin:
- Polip veya yabancı cisim çıkarılması
- Kanayan damarın durdurulması
- Daralmış bölgelerin genişletilmesi (balonla dilatasyon)
- Beslenme tüpü (PEG) yerleştirme
Mide endoskopisi, yalnızca tanı amacıyla değil, aynı zamanda bazı gastrointestinal hastalıkların tedavisinde de etkin bir yöntem olarak kullanılabilir.
Eğer sindirim sistemiyle ilgili şikayetleriniz uzun süredir devam ediyorsa, dahiliye doktoru mide endoskopisini gerekli görebilir.
Endoskopi Öncesi Hazırlık Süreci Ne Kadar Zaman Alır?
Endoskopi öncesi hazırlık süreci, hem işlemden saatler önce evde başlayan hem de hastaneye ulaşıldıktan sonra devam eden iki aşamalı bir hazırlık dönemini kapsar. Bu sürecin temel amacı, işlemin güvenli ve sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlamaktır.
İşlemden önceki en önemli hazırlık, mide ve bağırsakların boş olmasıdır. Bu nedenle, genellikle işlemden 6 ila 8 saat önce hiçbir şey yenilip içilmemesi gerekir.
Aç kalmak, endoskopun mideyi net bir şekilde görüntüleyebilmesini ve aspirasyon gibi risklerin azaltılmasını sağlar.
Hastaneye geldikten sonra ise ikinci hazırlık aşaması başlar. Bu süreç genellikle 30 ila 60 dakika sürer. İşlem öncesinde hastanın kaydı alınır, intravenöz damar yolu açılır ve işlem sırasında konfor sağlamak amacıyla hafif sedatif uygulanır.
Sedasyon öncesinde boğaza sprey ile lokal anestezi uygulanması da gerekebilir. İşlemle ilgili bilgilendirme yapılır ve onay formu imzalatılır.
Tüm bu hazırlıklar dikkate alındığında, endoskopi öncesindeki toplam hazırlık süresi kişisel farklılıklara bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle 7 ila 9 saat arasında sürmektedir.
Bu sürenin büyük kısmı evde geçirilen açlık süresinden oluşur, ancak hastanede geçirilen süre de işlemin konforlu ve güvenli geçmesi açısından oldukça önemlidir.
Sedasyonlu ve Sedasyonsuz Endoskopi Süresi Farklı mıdır?
1- Sedasyonlu Endoskopi:
- Hasta sedatif ilaçlarla rahatlatıldığı için doktor işlemi daha kolay ve kesintisiz yapabilir.
- Bu durum, hastanın daha az hareket etmesi ve rahatsızlık hissetmemesi sayesinde işlem süresini zaman zaman kısaltabilir.
- Sedasyon bazı hastalar için konfor açısından tercih edilir.
2- Sedasyonsuz Endoskopi:
- Hasta uyanık olduğu için refleksler (örneğin öğürme refleksi) daha belirgindir.
Bu durum işlemi biraz uzatabilir, ancak genellikle fark çok büyük değildir.
Sedasyonsuz yapılacaksa, hasta işlem sırasında oluşabilecek rahatsızlığa psikolojik olarak hazır olmalıdır.
Sedasyon kullanılmadığında endoskopi genellikle daha hızlı tamamlanır, hastanede ek bir bekleme süresi gerekmez ve hasta kısa sürede günlük hayatına geri dönebilir.
İşlem süresi açısından fark genellikle azdır (1–3 dakika gibi) ve hasta özelinde değişkenlik gösterebilir.
Endoskopi Sırasında Ne Yapılır?
Adım Adım İşlem Süreci:
1. Hazırlık ve Bilgilendirme
- Hasta bilgilendirilir: İşlem, riskler, sedasyon tercihi ve onam formu anlatılır.
- Açlık gereklidir: Hasta işlem öncesi genellikle 6–8 saat aç olmalıdır.
- Varsa protez dişler çıkarılır.
2. Sedasyon Durumuna Göre İşlem Öncesi
Sedasyonlu Endoskopi:
- Damar yolu açılır (kol veya el üstünden).
- Hafif sedatif ilaç (örneğin midazolam) verilir, hasta uykulu ve rahat hale gelir.
- Kalp ritmi, kan basıncı ve oksijen düzeyi monitör aracılığıyla sürekli olarak takip edilir.
Sedasyonsuz Endoskopi:
- Boğaza lokal anestezik sprey (lidokain) sıkılır, öğürme refleksi azaltılır.
- Sedasyon uygulanmadığı için damar yolu açılmaz ve hasta işlem boyunca uyanık kalır.
3. Endoskopun Ağızdan Girişi
- Hasta sol yan pozisyona alınır.
- Ağız açacağı takılır.
- Endoskop (ince, esnek bir tüp) ağızdan girerek yemek borusu, mide, onikiparmak bağırsağına ilerletilir.
- Endoskopun ucundaki kamera ile iç yapı monitörde görüntülenir.
4. İnceleme ve Müdahale
Doktor aşağıdaki alanları inceler:
- Yemek borusu (özofagus)
- Mide
- Onikiparmak bağırsağı (duodenum)
Gerekirse:
- Biyopsi alınır (ağrısızdır).
- Polip, ülser, varis vb. durumlar görüntülenir.
- Kanama varsa durdurma işlemi yapılabilir.
5. Endoskopun Çıkarılması
- İnceleme tamamlandıktan sonra endoskop dikkatlice geri çekilir.
- İşlem genellikle 5–10 dakika sürer.
6. İşlem Sonrası
Sedasyonluysa:
- Hasta dinlenme odasına alınır.
- 30–60 dakika gözlem altında tutulur.
- Ağızdan yeme içme için genellikle 1–2 saat beklenir.
- Araç kullanmak yasaktır, refakatçi gerekir.
Sedasyonsuzsa:
- Hasta işlemin hemen ardından taburcu olabilir.
- Yeme içmeye doktor onayıyla kısa sürede başlanabilir.
Endoskopiden Sonra Ne Kadar Süre Dinlenmek Gerekir?
Endoskopi sonrasında dinlenme süresi, işlemin sedasyonlu (uyutularak) ya da sedasyonsuz yapılmasına göre değişir.
Eğer endoskopi sedasyonla yapıldıysa, vücutta kullanılan ilaçların etkisinin tamamen geçmesi ve hastanın kendini toparlaması için genellikle 30 ila 60 dakika arasında bir dinlenme süresi gerekir.
Bu sürede hasta bir gözlem odasında tutulur, tansiyon, nabız ve solunum gibi hayati belirtiler takip edilir.
Sedasyon uygulanmayan endoskopilerde ise işlem sonrası dinlenme süresi çok daha kısadır; hasta genellikle birkaç dakika içerisinde kendini toparlar ve doktorun onayını aldıktan sonra aynı gün normal hayatına dönebilir.
Ancak her iki durumda da, işlem sonrası ilk birkaç saat boyunca aşırı fiziksel efor gerektiren aktivitelerden kaçınılması önerilir.
Endoskopi Ne Kadar Sıklıkla Tekrarlanmalı?
Endoskopi tekrarının sıklığı; hastanın yaşı, klinik durumu, önceki endoskopik değerlendirme sonuçları ve taşıdığı risk faktörlerine göre belirlenir.
Örneğin, mide ülseri, gastrit, Barrett özofagusu veya polip gibi belirli tanılar konmuşsa, doktor bu durumları izlemek için belirli aralıklarla endoskopi önerebilir.
Genel olarak şikayeti olmayan ve daha önce ciddi bir bulguya rastlanmamış hastalarda sık sık tekrarlanmasına gerek yoktur. Ancak mide kanseri açısından risk taşıyan kişilerde ya da aile öyküsü bulunan bireylerde daha düzenli takipler önerilebilir. ,
Özellikle Barrett özofagusu gibi premalign (kanser öncüsü) durumlarda, endoskopi 3 ila 5 yılda bir gibi belirli aralıklarla tekrarlanabilir.
Endoskopi Ne Zaman Tehlikeli Olabilir? Riskler ve Süreç
Her ne kadar endoskopi çoğu zaman güvenli bir girişim olsa da, bazı olgularda işlemle ilişkili riskler ve komplikasyonlar ortaya çıkabilir.” Bu riskler hem işlemin doğasından hem de hastanın mevcut sağlık durumundan kaynaklanabilir.
Endoskopi sırasında ciddi komplikasyonlar nadirdir, ancak özellikle ileri yaşta, kan sulandırıcı ilaç kullanan, kalp veya akciğer hastalığı olan bireylerde dikkatli olunmalıdır.
Sedasyon uygulanan hastalarda alerjik reaksiyonlar, solunum baskılanması ya da tansiyon düşüklüğü gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Sedasyonsuz yapılan endoskopilerde bu riskler daha azdır, ancak işlem sırasında hastanın huzursuzluğu nedeniyle işlemin tamamlanması zorlaşabilir.
Endoskopiye bağlı fiziksel komplikasyonlar arasında en ciddi olanı, yemek borusu, mide veya bağırsak duvarının delinmesi anlamına gelen perforasyondur. Nadir görülmesine rağmen, acil cerrahi girişim gerektirebilir.
Kanama ise genellikle biyopsi ya da polip alma gibi girişimsel işlemlerden sonra olabilir; çoğu zaman kendiliğinden durur veya endoskopi sırasında kontrol altına alınabilir.
Ayrıca işlem sonrası boğaz ağrısı, bulantı, gaz ve hafif karın ağrısı gibi geçici şikayetler de yaygındır ve genellikle birkaç saat içinde düzelir.
Endoskopi sonrası yüksek ateş, şiddetli karın ağrısı, kan kusma veya siyah renkte dışkı gibi ciddi belirtiler ortaya çıkarsa, bunlar komplikasyon habercisi olabilir ve hemen tıbbi yardım alınmalıdır.
Riskler çok düşük olsa da, her hasta için endoskopi kararı yarar-zarar dengesi gözetilerek ve bireysel durumlar dikkate alınarak verilmelidir.
